چشم‌انداز ایران و اوراسیا ؛ از حذف تعرفه‌ها تا همگرایی اقتصادی
به گزارش همشهری آنلاین، برگزاری نشست مقامات ایران و اتحادیه اقتصادی اواسیا یک پیام دارد و آن این است که ایران در حال افزایش تعاملات تجاری خود با یکی از بازارهای استراتژیک جهان است؛ بازاری که می‌تواند نه‌تنها حجم تجارت را افزایش دهد بلکه مسیرهای تازه‌ای برای حضور ایران در زنجیره ارزش منطقه‌ای ایجاد کند.
فراتر از تجارت آزاد؛ یک بازی ژئو–اقتصادی
اتحادیه اقتصادی اوراسیا با جمعیتی بیش از ۱۸۰ میلیون نفر و حضور قدرتی مانند روسیه، یک بلوک اقتصادی–سیاسی قابل‌توجه است. پیوستن ایران به موافقت‌نامه تجارت آزاد با این اتحادیه که از اردیبهشت ۱۴۰۴ اجرایی شد تنها به معنای کاهش ۸۷ درصد تعرفه‌ها نیست؛ این توافق در عمل نوعی همگرایی اقتصادی را رقم می‌زند که می‌تواند جایگاه ایران را در معادلات تجاری اوراسیا و حتی آسیای میانه تقویت کند.
برای ایران، این بلوک نه‌تنها بازاری تازه، بلکه مسیر جایگزین برای ترانزیت و صادرات به اروپا و شرق آسیاست. با گسترش روابط، ایران می‌تواند از ظرفیت بنادر شمالی، کریدور شمال–جنوب و شبکه ریلی منطقه بهره بگیرد؛ ظرفیتی که به کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و افزایش رقابت‌پذیری صادرات ایران کمک می‌کند.
فولاد و پتروشیمی؛ موتور محرک توافق
بر اساس اعلام سازمان توسعه تجارت، نیمی از اهداف این موافقت‌نامه به دو صنعت فولاد و پتروشیمی گره خورده است. این صنایع نه‌تنها سهم بزرگی در صادرات ایران دارند، بلکه مزیت رقابتی کشور در برابر بسیاری از رقبا محسوب می‌شوند.
در بازار اوراسیا، تقاضا برای فولاد ساختمانی، محصولات نیمه‌ساخته فولادی و فرآورده‌های پتروشیمی بالا است و ایران با توجه به ظرفیت تولید، می‌تواند جایگاه تأمین‌کننده پایدار را به دست آورد. البته تحقق این هدف مستلزم دیپلماسی تجاری فعال و حضور مستقیم شرکت‌های ایرانی در بازارهای مقصد است.
فرصت‌ها و چالش‌ها
از نگاه تحلیلی، موافقت‌نامه ایران و اوراسیا چند فرصت کلیدی دارد. فرصت نخست تنوع‌بخشی به بازار صادراتی و کاهش وابستگی به چند کشور خاص است. موضوع دیگر هم‌افزایی اقتصادی با کشورهای عضو در حوزه انرژی، حمل‌ونقل و صنایع پایه است. ایران همچنین می تواند از زنجیره تأمین منطقه‌ای برای ارتقای کیفیت و حجم صادرات خود استفاده کند.
اما در کنار این فرصت‌ها، چالش‌هایی هم وجود دارد. رقابت سنگین با سایر صادرکنندگان به اوراسیا، به‌ویژه چین و ترکیه از جمله مهمترین چالش ها است. همچنین نیاز به استانداردسازی محصولات مطابق با مقررات فنی و بهداشتی اتحادیه یک ضرورت است. مشکلات بانکی و نقل‌وانتقال ارز به دلیل محدودیت‌های تحریمی نیز از دیگر موانع موجود برسر همکاری با کمیسیون اقتصادی اورآسیا است.
چشم انداز آینده
دیدارهای اخیر مقامات ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا نشان می‌دهد که نگاه دو طرف، صرفاً به حذف تعرفه‌ها محدود نیست؛ بلکه به سمت ایجاد یک بستر پایدار همکاری اقتصادی حرکت می‌کند. اگر ایران بتواند با برنامه‌ریزی دقیق، مشکلات لجستیکی و مالی را حل کند، این موافقت‌نامه می‌تواند به یکی از نقاط عطف تجارت خارجی کشور در دهه آینده تبدیل شود.
